ปี พ.ศ. 2540 วิทยาลัยช่างกลปทุมวันได้ดำเนินการขอพระราชทานชื่อวิทยาลัยช่างกลปทุมวันเพื่อให้เป็นสถาบันที่เปิดสอนในระดับปริญญาตรี
โดยมีรูปแบบการดำเนินงานเป็นแบบอิสระขึ้นตรงต่อกรมอาชีวศึกษา
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อใหม่ “วิทยาลัยช่างกลปทุมวัน” เป็น “สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน”